MATTHIJS VERMEULEN

Thea Diepenbrock

aan

Matthijs Vermeulen

Amsterdam, 14-15 mei 1946

14 Mei 1946

Lieve Matthijs, ik moet je nog vertellen van het concert van gisterenavond. Die Bando, die nog jong is en voor wie de Vogels en Marsyas alleen technisch dus al een heele kluif beteekent, heeft het er heel goed afgebracht. Ik zou over het algemeen de slag anders willen, ik geloof dat dan bij de zelfde intentie het resultaat beter zou zijn. Het kan ook zijn dat de intentie toch niet heelemaal de ware is, omdat hij anders de juiste slag wel vinden zou. Maar dat is toch niet gezegd. Er is een heel buitengewone begaafdheid noodig, schijnt het, om los te komen van de gewone dirigeertechniek. Elektra was een beetje gehaast, ten bate van de spanning die in een opgedreven tempo niet zoo moeilijk te verkrijgen is. En de Vogels-ouverture is zóó vreeselijk moeilijk, technisch zoowel als geestelijk (door de afwisseling van stemmingen) dat het nooit zoo klinkt als je het zou willen en zooals Pappie het deed. Het mooiste was Marsyas. Mijn hemel, dat tweede deel, wat een zalige muziek, wat een atmosfeer van liefde. Zou het Moeder door de ziel gesneden hebben dat Jo dit in Pappie gewekt had? Het kan haast niet anders. Ik dacht onderwijl voortdurend aan jou, die in zulk een vervoering die muziek toen beluisterd hebt in den Schouwburg. Ik hoop dat we er samen nog eens een mooie uitvoering van hooren. v. Beinum slaat dat tweede deel altijd over, zeer ten onrechte vind ik, het is iets onbeschrijflijk heerlijks. Lees er nog eens in. Hoe zouden wij smelten, als wij dat samen zouden hooren, nu!

Ik weet niet of je zeggen kunt "jammerlijk genoeg" van het feit dat het alleen mogelijk is te discuteeren met menschen die ongeveer van den zelfden draai van geest zijn. Hoe wil jij praten met een ongedoopten Amerikaan uit Texas? Daar helpt de Rede niets. Want de Rede is nooit Rede alleen, de Rede is niet uit niets geboren en zonder iets opgevoed, de Rede heeft, vóór zij zich als Rede presenteert, al zooveel invloeden ondergaan. Dàt kan je, als je wilt, jammerlijk genoeg vinden. Maar het is nu eenmaal zoo. Pappie en jij hadden natuurlijk wel genoeg gemeen om te kunnen praten, al was jullie scholing (die van Pappie historisch) ook heel verschillend. Ik geloof dat Aegidius Timmerman en Hol het voor jou bedorven hadden, hij waagde zich aan geen intieme vriendschap meer. Daar heeft de arme Hondius, al was Pappie ook nog zoo hartelijk tegen hem, ook onder geleden. En net in die jaren van '09 – '12 is Pappie het allermeest en bijna uitsluitend door Jo geabsorbeerd geweest. En toen de oorlog kwam, was Pappie in zekeren zin, ondanks al zijn felheid, geknakt.

Dat je het onderwerp van het trouwen etc. op zoo zakelijke manier behandelt, verdriet me heelemaal niet. Ik weet niet, heb je me eigenlijk gezegd, wat je niet gelooft? Heb je het me indertijd geschreven en heb ik het niet goed in me opgenomen? Is het de erfzonde en de duivel? Daarvan staat niets in het Credo. Wat kan je van het Credo niet onderschrijven? De brave Ramzelaar woont in Apeldoorn, dat is dus niet naast de deur. J. spreekt hem ook nooit meer. Hij woonde vroeger in den Haag, toen zij wel eens naar hem toe ging. Het gaat er niet om dat jij "gevaarlijker" zou zijn dan een ander. Een Protestant kan "met dispensatie" trouwen, maar daar val jij niet onder. Je bent Katholiek gedoopt en hoort dus "je plichten waar te nemen". In Holland dan altijd. Moet je eerst voor de wet getrouwd zijn als je in de kerk trouwt in Frankrijk? Ik denk het eigenlijk niet. (Dat moet jij eens informeeren.) Is een Kerkelijk huwelijk niet genoeg? Of zijn ze in Frankrijk sinds Combes even onchristelijk geworden als hier, waar je wel in ieder geval voor de wet getrouwd moet zijn? Hier voor de wet trouwen en daar voor de kerk zou de beste oplossing zijn. Moeten we het dan dadelijk doen? Ik zou het in zekeren zin wel naar vinden als J. er niet bij was. En Fontainebleau is heelemaal niet zeker. Enfin, zij zou kunnen overkomen misschien. In Frankrijk voor de wet trouwen is overigens heel best mogelijk, denk ik, als we maar onze geboortebewijzen vertoonen, jij je trouwboekje (vind ik altijd zoo'n idioot woord). Je doet dat gewoon op de mairie, net als iedere Franschman, stel ik me voor.

Ik schrijf in haast, ik wou nog even gaan slapen (het is 13.45) omdat het vannacht kort was. O ja, ik heb weer van je gedroomd. Zal ik je straks vertellen.

Het was maar heel kort. Ik droomde dat ik het manuscript van je boek las, met paars potlood een beetje recht overeind geschreven, en toen ik een paar bladzijden gelezen had, stond er ineens "zie je" tusschen en toen realiseerde ik me dat het in den vorm van een brief geschreven was. – Het is mij niet heelemaal snaaksch, ik vind er iets ijdels in, dat ik eigenlijk niet van mezelf ken. Maar ik denk dat jij het misschien wel goed vindt.

Ik schrok een beetje van je on-nurkschheid over je body: als dat bij jou een objectieve kritiek kan doorstaan, hoeveel te erger is dan nog mijn monsterlijkheid (Niet voor jou, Matthijs, en bloc-liefhebber, maar voor mij, critisch wezen). Aan den anderen kant moet ik blij zijn met een mooie Baptista-figuur. Het kan me wèl schelen. De schoonheid telt zeer veel voor mij. Maar is een menschen-lichaam wel ooit mooi? Ik heb er de smaak niet voor. Zeg Matthijs, moest zoo'n verhaal van jouw naaket rondloopen, als ik rechtgeaard bloed had, me eigenlijk opwinden? Ik voel er niets bij.

Ik heb nu eindelijk Perugia gesproken. Zij zal Lia, die ze morgen ziet, vragen mij op te bellen àls ze iets weet over de uitzending der sonate. Vanavond, in het zelfde program met Chostakowitch [lees: Sjostakovitsj], is 't in elk geval niet, daar was ik al achter gekomen. Ik kan dat niet beluisteren, omdat ik naar Myra Hess moet. Vind je het niet onzinnig dat ik twee maal in een seizoen Myra Hess moet recenseeren? Ik vind dat Paul [Sanders] zich daar een beetje zelfstandiger in moest gedragen. Als ik muziekredacteur was, dan zou ik die beroemdheden heelemaal niet meer bespreken. Wat valt daar nou van te zeggen. Ik wil M.H. met alle plezier in de pan hakken, maar dat is nu juist wat het publiek niet wenscht te lezen, dus kan je het nog beter heelemaal laten.

Woensdag.

Het was heelemaal niet om in de pan te hakken! Gewoonlijk kwam ik er niet eens aan toe om de volstrekte gaafheid van haar techniek te bewonderen, omdat ik haar ijdel vond en van slechten smaak. Maar nu speelde ze Beethoven – o.a. op. 110 – zoo mooi (innerlijk mooi) dat ik haar de enkele oogenblikken van ijdelheid gemakkelijk vergaf.

In plaats van niets (Woensdag) kreeg ik vandaag 2 brieven! En heerlijke! (Ze zijn altijd heerlijk, maar het scheelt toch nog wel eens een beetje, hè?) Had ik er een voor morgen moeten bewaren? Dat is toch wel te veel gevraagd, vind je ook niet? Een heel idiote gedachte ging daarnet door me heen: als ik me nu eens heel anders voordeed dan ik eigenlijk ben, zou Matthijs het dan merken? Of is hij zoo bedwelmd, dat hij ook dan zou zeggen "wat ben je goed zooals je bent"? Een beetje lasterlijk, hè, deze vragen. Ik zal het weer goed maken door je reusachtig te bedanken voor je "gewijde gevoelens". Als ik jouw lyriek bezat, of misschien zelfs als ik meer tijd had, zou ik meer gaan koeren.

Het treft me dat jij spreekt van de Rubico, van iets gewaagds. Ik dacht dat ik die gevoelens alleen maar had en dat jij al zoo goed en wel aan de overkant was, dat je dit niet meer zou zeggen. Daarom heb ik er laatst niet van gesproken, omdat ik meende dat het jou aan twijfel bij mij zou doen denken. Het woord "moeten" – "alsof wij nu voorwaarts moeten" – valt mij op in jouw mond. Ik ben er blij mee, want we zijn dus op de zelfde plek in de rivier en dat is me aangenamer dan dat jij al prinsheerlijk aan die wallekant stond!

Trekkebekken is een mooi woord! Dat kende ik niet. Moeder sprak van prise de bec. Geen idee had ik ervan dat dat in het Hollandsch ook bestond. Het is nog geen 10 uur in de ochtend, gaat een mensch dan al trekkebekken? Ja, hè, als de zon schijnt? Vooruit dan maar, allez-y! Doffer

van je

Duif.

Verblijfplaats: Amsterdam, Bijzondere Collecties UvA