MATTHIJS VERMEULEN

Matthijs Vermeulen

aan

Thea Diepenbrock

Louveciennes, 14 juni 1946

Louveciennes

Vrijdag, 14 Juni 1946

Mijn koesterende, mijn Thea,

gezellig met je op ons perronntje, een half uur te vroeg. Ik vergat eergisteren al je te zeggen dat ik bericht over een pakje had van Air-France. Ik ga 't halen. 't Brood zal een dagje ouder zijn maar dat geeft niks. Ik ga ook eens bij de boekhandelaars neuzen. De lucht is droog doch grijzig en een mengsel van koel en warm.

Verbeeld je dat je brieven van Vrijdag 7 en Zaterdag 8 te Amsterdam zijn blijven liggen tot Dinsdag 11, datum waarop ze werden afgestempeld! Een dergelijke stopzetting van het verkeer, dat most niet maggen. Laten we hopen dat tenminste de geest van ééntje profiteert van deze Pinksterrust. Ik durf niet beweren dat ik er niet van leed, door die onderbreking. Moeilijk uit te maken. Maar jij bent er goed doorheengerold en dank zij je ascetische disposities zonder twijfel, een dag éér beloond en verheugd dan ik!

Schrijf me maar al wat je wilt over Joanna, het verveelt me niet. Wat je nu zegt heeft trouwens een minder verdrietig accent of ondertoon dan vorige keeren. Misschien kom je er zelf wel boven uit, dat zou wel gewenscht zijn, ik bedoel dat het je zorg geeft doch geen leed berokkent en somberheid. Die qualificatie "burgerlijk" van Paul voor Engeljan's opvatting van erotiek en bohémianisme is me heelemaal uit het hart gegrepen. Ze is à la lettre juist. Wij zouden elkaar uitstekend verstaan, Paul en ik. Hij bedoelt dit: het getuigde vroeger van een soort aristocratisme om door zijn gedragingen te protesteeren tegen de benepen "burgerlijke" opvattingen der maatschappij. Nu die benepen opvattingen uit de samenleving verdwenen zijn is het niets meer dan doodgewone burgerlijkheid om een "vrijheid" in de moraal, in de liefde, in de manieren te afficheeren. Welke door jan-en-alleman beoefend wordt. Dit is zeer goed gezien.

(In den trein) Hetgeen zin had in de dagen van Shelley, Byron (etc.) en groote dapperheid soms eischte, is sinds langen tijd gemeen-plaats geworden en impliceert slechts laksheid en lafheid. N.B. ik vind het gezichtspunt van Shelley en Byron lang niet ideaal. Want in geen enkel opzicht moet de kunstenaar zich laten richten door de maatschappij, noch door protest, noch door navolging, doch uitsluitend door innerlijke waarden. Maar de houding van Shelley en andere romantici is 1000x nobeler dan de ignobele naäperij van het geëmancipeerde burgerdom door Jan Engelman en andere artistieke kornuiten. Wanneer ze nog temperament hadden! echt, demonisch temperament zooals Verlaine en Rimbaud. Maar in den grond hebben ze niet meer "passie" dan een gans. Alles is fictie. Dat voel je aan hun verzen en overigen rommel. Daarom zei ik je: zijn litteraire leugens. En dat speelt met menschen-harten! Ik vind dat misselijk. Maar waarin Paul zich waarschijnlijk vergist is zijn oordeel dat Jan niet ontvankelijk zou zijn als hem dat onder 't oog gebracht werd. Als iemand hem bewees dat hij met zijn anarchie in de liefde een burgermannetje is, vieux jeu, ik geloof dat hem dat eer zou bekeeren dan verwijten, tranen en preeken voor de visschen. Doch bekeerd zou hij helaas geen snars interessanter worden, tenminste voor mij niet. Dat kun je echter nooit weten alvorens ondervinding. (Wij naderen Parijs. Ik zie links van me de Basiliek van Montmartre.) We schudden zóó dat schrijven bijna ondoenlijk is. Een zoen, liefste, door onze ruimte.

4¾ uur. In den trein.

Heel genoeglijk met je door Parijs geslenterd. Ik had formidabele lust, bij 't zien van de prachtigste bonbons! en andere dingen om je een pakje te sturen, vooral bij Air-France waar de formulieren klaar lagen. Ik dacht er vanmorgen al aan: een vrachtje hardgekookte eieren naar Thea zenden, hoe zou ze dat vinden? Meen niet dat pakjes sturen uit Frankrijk verboden is!! Wij hebben juist niets, geen vleesch, geen aardappelen, geen groente, geen boter enz. wijl alles geëxporteerd wordt om de handelsbalans te herstellen! Een soort Plan om aan geld te komen. De gemiddelde en kleine Franschman begrijpt die exploitatie niet, doch al snapte hij haar, hij zou die opgelegde ontbering zonder morren aanvaarden. Elke veerkracht ontbreekt in 't volk. Het laat zich scheren en slachten als vee. Er is echter een groote bende van zeer voortvarenden, hardvochtigen en zeer talentvollen, die trek heeft in de toekomst. Dat is mooi en afgrijselijk om te zien, allebei. Ik heb enkele romans, poëzie en tijdschriften gekocht. Direct voor meer dan 600 francs. Niet veel in Holl. munt. Maar 't is me een raadsel wie dat in Frankrijk kan betalen met Fransche salarissen. Ik voelde me erg accoord met je vandaag. Vreemd hoe dit kan varieeren van den eenen dag op den anderen. Dat komt omdat we geen contact in levenden lijve gehad hebben, en daarin heeft je vriendin der Vondelstr, die daar bezwaar in vond, wel gelijk. Voor mij ten minste. Soms lijkt die contact-neming me zeer gemakkelijk, op andere dagen schijnt ze mij niet moeilijk, maar iets waarvan ik niets weet met zekerheid (uitsluitend wat jou betreft) dus waar overrompelingen gebeuren kunnen. Die appreciatie echter van het onbekende in onze contact-neming is heel en al een affaire van "stemming". Maar ik vind ze vervelend die wisselingen van stemming en zal daarom reeds blij zijn als deze periode voorbij is. Wat ik daarboven zeg: "uitsluitend wat jou betreft" is onduidelijk. Ik bedoel: ik weet hoe ik jou zal vinden, maar ik weet niet hoe jij mij zult vinden.

Thuis. Vrijdagavond

Merci Thea-lief. We hebben direct gebeten in den koek. Toen leek me dat die snee spek me erg zou smaken en ik heb ze op een boterham verorberd. Het rogge-brood ruikt nog altijd even lekker, als sommige boeren-keukens, echt de geur van het land. Heb je gemerkt dat die parfum van de natuur absoluut ontbreekt in 't Amerikaansche voedsel, zelfs in hun vruchten? Dat moet een straf zijn, een kastijding, wegens ik weet niet wat, want stellig verflauwen en ontgeuren zij hun dingen niet héélemaal expres. Ik zou daar geen zes maanden kunnen leven. Je bloemkooltje had iets teeders voor me. Waarom? Ik zag met plezier je aromatische pea-soup en snoof haar op. Sinds den oorlog kennen we geen kruiden in onze kokerij, behalve laurier, omdat er een boompje in den tuin staat. Echte mosterd is hier onvindbaar, wel chemische, maar die wil ik niet. Als je echter kruiderijen stuurt bewaar ik ze voor jou. De keuken mijner dochter is van een onovertrefbare weeheid en zouteloosheid. Doch mij kan dat geen steek bommen, wat niet beteekent dat ik niet graag iets hartigs en opwekkends lust!! Ik laat iedereen altijd zooveel mogelijk doen gelijk hij verkiest. In die pyama-broek kan ik meer dan ruim, ze schijnt me gemaakt voor een dikke gofferd. Ik heb natuurlijk geen lichte kleedingstukken. Overigens, ik heb sinds lang bij voorkeur geslapen zooals de middeleeuwers. Zonder iets aan. Sinds den oorlog eigenlijk. Om de wasch te sparen. Maar ik vond 't ook wel prettig en gezond. Met jou echter zal ik me wel weer moeten civiliseeren ! Ik heb niets meer dan een paar zeer korte hemden. Ik voel heel weinig voor pyama's. Alleen om er 's ochtends mee rond te scharrelen dat lijkt me wel handig. Wanneer je nog een jasje bemachtigen kunt, dat niet detoneert, – met alle genoegen! – Lakens hoef je niet mee te brengen, wij bezitten er voldoende, die ons vorig jaar verschaft zijn door Donald. Als buit uit Duitschland! Dat beviel me niet zoo buitengewoon, vooral omdat ze gemerkt zijn met monumentale letters, doch per slot dacht ik: boontje heeft zijn loontje, want de Moffen hadden er eerst bij ons geroofd.

Grappig en slim van Greet om onmiddellijk te kunnen raden wie 't is zoodra haar de naam van Frankrijk gesuggereerd werd. Dat viel me van haar mee. Ze is me de laatste weken door je mededeelingen minder antithetisch geworden. Toch maakt ze me nog den indruk van een blok dat ergens in de voeten ligt en waar ik niet goed weg mee weet. – Wat ik je gisteravond zei over 't gemis aan bijzonderheden in de weergave van je gesprekken met je vriendinnen, vervalt gedeeltelijk na je brief van Zaterdag en Pinksteren. Toch is 't me nog niet duidelijk, typeerend, suggestief genoeg. Het zou een goeie oefening voor je zijn om je daarop toe te leggen. Je weet nooit waartoe dat dienen kan! Hoe meer techniek van uitdrukking en schrijven, hoe beter.

Na 't avond-eten; pea-soup is smakelijker dan havermout gekookt in water, daar gaat niets van af! Ik wou dadelijk een première hooren van Francis Poulenc met Pierre Bernac, een olifant-geschiedenisje: Babar. En een quatuor van Henri Barraud. Je opgave van Hilversum voor Electra en de Sopr. Hymne kwam wegens die akelige post pas van morgen. Jammer, 't was een goed uur en de goede zender. – Tot straks, mijn lieveling, mijn innigerd; ik zou dat willen hooren met jou. Een teeder zoentje, op je haren. Ik voel je heel dicht bij me, Thealief.

10½ uur.

Eerst een piano-kwintet van Ernest Bloch. Fantastisch hoe fatsoenlijk moderne muziek je kan doen gapen, zieden van ongeduld, en degouteeren van de gansche toonkunst. Daarna Babar. Een pochade voor een kinder-partijtje. Voor rijke lui die Beethoven "chineesch" vinden. Stijl Napoleon III. Gecomponeerd in Augustus 1940. Waarmee een componist zich in dien tijd al niet onledig hield! Als dat kinderen van 10 jaar amuseert dan zijn zelfs de kinderen na Moussorgski en Debussy vergroofd, verschunnigd. (Ik had moeten zeggen: verbeeldt te amuseeren; 't is voor groote menschen geschreven!) Bernac was enkel recitant; heel goed; een zeer beschaafde oom die een mal historietje vertelt. Poulenc aan de piano. Kun jij heusch zijn spel slikken? Al die lomp aangedikte bakvischjesachtigheden! – Per slot Barraud, die directeur is der muzikale Radio. Hij heeft wel talent. Maar niet genoeg. Er is na Debussy en Ravel nog geen enkel quatuor geschreven dat nieuw en goed is. Door niemand. Ook niet door Barraud.

Ik ga naar de post en dan slapen. Mijn tekort inhalen der vorige nachten. Ik mis je. Maar ik zal je roepen, liefste. Als ik dadelijk mijn amulette zie, dan kom je, met een zoen,

bij je Matthijs.

Verblijfplaats: Amsterdam, Bijzondere Collecties UvA