Matthijs Vermeulen
aan
Comité Maneto (Jan van Gilse)
Louveciennes, 9 mei 1939
Louveciennes (S et O)
2 Rue de l'Etang
9 Mei 1939
Zeer Geachte Heer van Gilse,
Uw brief, gedateerd 5 Mei, bereikte me pas heden. Ik zend U onmiddellijk de gevraagde partituur. Gelieve den Heer van Beinum mijn warmsten dank te betuigen voor de moeiten en de persoonlijke gaven welke hij ten dienste zal stellen van het uit te voeren werk. Ik ontveins mij de moeilijkheden niet. Integendeel!
Zeer gaarne natuurlijk zou ik van nu af twee plaatsen willen bespreken voor de beide opvoeringen van Aias. Ik kan echter geen verbintenis op mij nemen. Om deze reden:
Zooals de zaak zich tot vandaag laat aanzien zal ik niet naar Amsterdam kunnen komen. De oorzaak is simpel. Ik heb geen geld. En ik zie geen kans om mij geld te verschaffen.
1° Het klein beetje contanten waarover ik beschik (nauwlijks honderd gulden) kan ik niet aanspreken op een moment dat elke dag de oorlog kan uitbreken, die mij alle bronnen van inkomsten direct zou afsnijden. Uit dezelfde overweging kon ik bij het begin dezer maand de loopende rekeningen niet onbetaald laten. Het beperkte crediet dat ik heb moet onaangetast blijven want ik kan het noodig hebben. Wij zijn een huishouden met vier kinderen.
2° Al zou ik mijn contanten willen aanspreken, zij zouden op verre na niet voldoende zijn om de minimum-kosten eener reis voor twee personen te dekken. Door diverse omstandigheden heeft, wat men "ons uiterlijk vertoon" zou kunnen noemen, een extremen toestand van versletenheid en sjofelheid bereikt. Onze vestimentaire inventaris is sinds geruimen tijd gedaald beneden het niveau van het toonbare. Om in zulke situatie een reis te kunnen ondernemen, op eenigszins ordentelijke wijze, zou ik minstens drie honderd vijftig gulden ter beschikking moeten hebben. Ik ben er nota bene absoluut op gesteld dat mijn vrouw mij vergezelt. Zij heeft zooveel geduld geoefend, zij heeft zich zooveel offers moeten getroosten voor een muziek, die tot dusverre geen andere belooning bracht dan altijd weer offers, altijd weer geduld, dat het zelfs niet in mij op zou kunnen komen om haar afwezig te laten op een moment dat een relatieve compensatie, justificatie, satisfactie zou kunnen bezorgen.
3° De orakels welke ik geconsulteerd heb met finantieele bedoelingen hebben geantwoord: neen; geen cent. Ik ben n.l. iemand die vanaf zijn allerprilste jeugd bij verschillende kunstbeschermers slechts een zéér luttele, zeer beperkte offervaardigheid heb ondervonden. Als ik nu, de vijftig voorbij zijnde, en terugblikkende naar het barre klimaat waaronder ik poogde te gedijen, mij even hulpeloos zie als toen ik vijftien was, dan begin ik mij af te vragen of ik wellicht het onmogelijke beproefd heb.
Ik verwierf of bezit filosofie genoeg om kwesties van materieelen aard naar juiste, d.w.z. ondergeschikte waarde te achten. Ik doe u deze confidenties stellig zonder pleizier, maar ook zonder displeizier. Ik doe ze u om geen enkel middel ongebruikt te laten want het is niet buitengesloten dat U in uw omgeving iemand weet die mij dat modeste kapitaaltje zou willen verstrekken; voorschieten desnoods, met verplichting mijnerzijds tot terugbetaling in modeste termijnen. (Mijn maandelijksche inkomsten bedragen twee honderd veertig gulden, waarvan alle beroepsonkosten moeten worden afgetrokken.) Ik doe U echter voornamelijk deze bekentenissen omdat U mij met recht zoudt kunnen verwijten ze niet gedaan te hebben. En après tout is het niet meer dan menschelijk dat ik zelf een beetje verlang om te hooren wat ik zeventien jaar geleden geschreven heb met een vermetelheid en een vertrouwen, welke mij vandaag, bij het herlezen van sommige passages, doen duizelen.
Mag ik U verzoeken den inhoud van dit schrijven (dat mij in de waarneming mijner journalistieke bezigheden zou kunnen schaden) als werkelijk persoonlijk en confidentieel te beschouwen? Wanneer het in Uw vermogen ligt mij een bevredigend antwoord mede te deelen zou ik het gaarne spoedig ontvangen, want ik heb niet weinig maatregelen te treffen.
Met vriendelijke groeten en ware hoogachting
Matthijs Vermeulen
Verblijfplaats: Den Haag, Nederlands Muziek Instituut, archief Buma/Stemra, Maneto