MATTHIJS VERMEULEN

Matthijs Vermeulen

aan

Concertgebouworkest (Marius Flothuis)

Laren, 23 maart 1964

23 maart 1964

Zeer Geachte Heer Flothuis,

Het deed mij genoegen door Uw schrijven van 19 dezer de uitvoeringsmogelijkheid bevestigd te zien van mijn Eerste Symphonie, waarover ik tot dan toe slechts bij wijze van gerucht kennis kreeg.

Ik stel een auditie van dit werk inderdaad zeer op prijs, want het vertegenwoordigt voor mij de eerste proeve van een consequent doorgevoerde lineaire, polymelodische componeerstijl, waarvan ik tot dusverre het klankresultaat niet heb kunnen verifiëren. Al meent men bij het maken voor 100% zekerheid te bezitten, later, in de uren van twijfel, wordt dat ontbreken van de toets der werkelijkheid vaak een bron van kwelling.

Het lot van mijn Eerste S schijnt U onbekend te zijn, wat niet verwonderlijk is, want niemand heeft er ooit nog over gesproken. Daarom geef ik U hierover enkele beknopte inlichtingen.

Het werk, voltooid in 1914, raakte geheel buiten mijn wil betrokken bij de langdurige polemieken die gevolgd waren op het z.g. Souza-incident in 1918. Zwaar getroffen door een zeer denigrerende uitlating van Mengelberg, welke door H.J. den Hertog gepubliceerd werd in De Groene, vond ik mij genoodzaakt het werk ten gehore te brengen, hoe dan ook. Daar alle Nederlandsche dirigenten mij kwaad gezind waren, had ik geen andere keus dan Richard Heuckeroth, toenmaals dirigent van het Arnhems orkest, het kleinste van Holland, met wie ik in relatie was gekomen omdat hij bevriend was met Barbarossa, hoofdredacteur van de Telegraaf, destijds fel-anti-duits. Maar mijn campagne tegen Mengelberg had ook het Arnhems orkest niet onberoerd gelaten. Bovendien woedde in die dagen de beruchte Spaanse griep. En toen op een avond van Maart 1919 de uitvoering van de eerste symphonie plaats vond verscheen slechts een gehalveerd orkest op het podium van Musis Sacrum. Er waren b.v. maar twee violoncellen en in de andere groepen was het niet beter gesteld.

Ik mocht mij gelukkig achten dat de onderneming niet eindigde in een débâcle. Ondanks al het ontbrekende werd een beeld verkregen, dat als voldoende argument kon dienen tegen Mengelbergs smadelijke misprijzing. De polemist was tevreden met het bereikte. Maar de componist heeft een tweede uitvoering, de avond daarna in Nijmegen, niet willen bijwonen.

Om deze redenen beschouw ik de vertolking die op 5 mei zal gegeven worden als een première. Is U het met deze persoonlijke zienswijze niet eens dan zal ik mij naar uw mening echter schikken.

Wanneer U niemand ziet die een toelichting voor het programma wil schrijven zal ik mij met deze taak belasten, hoewel ze mij niet gemakkelijk schijnt. Ik denk dat ik haar dan zo objectief mogelijk zal behartigen. In dit geval vernam ik gaarne van U hoeveel woorden of plaatsruimte mij ter beschikking staan.

U en het orkest mijn welgemeende dank zeggend in een vooruitzicht dat mij verheugt, blijf ik met de

meeste Hoogachting

uw

Matthijs Vermeulen

concept

Verblijfplaats: Amsterdam, Bijzondere Collecties UvA