MATTHIJS VERMEULEN

Componist, schrijver en denker

19590323 Matthijs Vermeulen aan Jan Engelman - brief en concept

Matthijs Vermeulen

aan

Jan Engelman

 

Laren, 23 maart 1959

 

Laren (N.H.)

Drift 45

23 maart1959

Beste Jan,

Er staat in je brief van 16-dezer menig stuitend woord, maar kwaad worden wil ik vermijden. Ik ga dus geen twistgesprek beginnen. Je hebt echter zulk een eenzijdige en verkeerde voorstelling van de zaken in kwestie dat ik wel even moet proberen je een helderder zienswijze bij te brengen.

Je vergist je totaal wanneer je denkt dat de persoonlijkheid van Thea is uitgewist, ook al zou ze inderdaad "alles" doen wat ik wens. Als je ons een etmaal samen kon bezig zien, zou je daar heel anders over praten. Misschien zou je zelfs vinden dat ook mijn persoonlijkheid voor een groot deel foetsie is. Ik heb daar niets op tegen. Dat zou volgens teksten van het evangelie zijn, die ik zo optimaal mogelijk toepas. Wou je soms dat ik niet door haar "geabsorbeerd" was? Toe nou. Dat zou zijn: het doel missen.

Ik weet even goed als jij dat Thea een lange vacantie nodig heeft, en meermalen heb ik haar dit idee duidelijk hoewel voorzichtig gesuggereerd. Primo, zij toonde weinig instemming. Secundo, wij zijn niet zo gelukkig evenveel rijke vrienden te bezitten als jullie. Wij hebben tien jaar lang bijna elke avond in de concertzaal gezeten om een zuinig kostje te verdienen, en dat minimiseert alle maatschappelijke relaties, met de gevolgen hiervan, want "voor wat hoort wat" menen de mensen, zelfs de goede. Thea is in ons nieuwe thuis te Laren compleet uitgeput aangekomen wegens meer dan tien jaren overspannen arbeid (dikwijls ook in de woning van Joanna). Wie heeft zich daar ooit over bekommerd? Ik ben lang niet volmaakt, maar wat ik kon heb ik haar uit handen genomen. Met het kapitaal van twaalf jaren gratis gebruik van "een kostelijk instrument" had ik haar kunnen dwingen om ergens absolute rust te nemen in "alleen-zijn", of, op z'n minst zich meer hulp te verschaffen en minder uit te sloven. Ik wou dat "meerderen dit oordeel deelen". Maar zij hebben niet eens gezegd "dank je". Wat is er in het woordje "hoofsch"?

Maak je over Thea's toestand overigens niet te veel zorgen na dit gelezen te hebben. Zij knapt langzaam op doch geleidelijk, ondanks de vele kwellingen der laatste zes maanden, die ik haar gaarne bespaard had gezien.

Nu de vleugel.

Je vergist je totaal wanneer je denkt dat "een kleine piano" geschikt is "om een accoord aan te slaan". In mijn jonge jaren heb ik mij moeten behelpen met zulk een z.g. pianino, en dat heeft voor mij stellig een nuttig besef der moderne harmoniek vertraagd, want een pianino geeft wegens haar bouw geen exacte, overzichtelijke resonans.

Later, toen ik vijf gulden per maand op zij kon leggen heb ik mij een oude Pleyel-vleugel (in de leeftijd van A.D's Erard) aangeschaft. Dat was een belangrijke vooruitgang. Maar toen ik trouwde en mijn vrouw een moderne Ibach-vleugel in huis bracht, heb ik dat antieke ding onmiddellijk weggedaan omdat ik direct merkte dat enkel op een modern instrument een modern klankverschijnsel met vrucht kan worden onderzocht. Ook wegens grotere gemakkelijkheid van de aanslag. "Een accoord aanslaan" is niet zo maar een kleinigheid, beste Jan. Ik ben zeer accuraat en heb dikwijls een kwartier nodig om te weten waar ik met elke toon van een accoord aan toe ben.

Thea en ik hebben alles nauwgezet overwogen. Ik weet oneindig beter dan jij wat Thea's besluit om de vleugel terug te vragen haar zelf heeft aangedaan: een mes door het hart. Daarom deed het me juist plezier dat Joanna van lieverlede haar gelijkmoedigheid terugkreeg. Wij moeten dit onderwerp verder laten varen, en zeker geen kwetsende termen of ongepaste terechtwijzingen gebruiken wanneer wij het nog ooit eens aanroeren.

Beste groeten van

Matthijs.

 

brief en concept

 

Verblijfplaats: Amsterdam, Bijzondere Collecties UvA