MATTHIJS VERMEULEN

Matthijs Vermeulen

aan

Thea Diepenbrock

Louveciennes, 8 juli 1946

Louveciennes 8 Juli 1946

Maandag-middag

Onder den thuya.

Frissche bries, blauw, zon, geruisch der bladeren.

Ma Théa qui m'aime, ma rêvée, ma révérée et ardemment désirée Théa,

l'article V est fini; c'est devenu pas trop mordant, heureusement; demain la copie; ce que je crains le plus! c'est idiot comme copier un article me fatigue, m'exténue; dix fois plus que l'écrire. Ce sont de ces choses dont je ne comprends rien, ou couic comme on dit!

Je suis ravi de tes deux lettres du 4 et 5. Je ne sais pas pourquoi, mais elles m'ont ravi. Tu l'étais peut-être toi-même, en les écrivant? Tu es bien gentille de me dire maintenant que ces deux mots de mon vocabulaire vibrations et radiations ne te vont pas, après m'avoir laissé les employer pendant nos dix mois! Et je n'y peux rien. C'est parce que tu n'as pas la bosse technique. Moi non plus, si l'on me demandait d'entrer dans les détails. Mais je sais juste assez de l'électricité, des rayons x, des ondes hertziennes, etc. pour pouvoir m'expliquer comment certaines sensations qui ne proviennent sûrement pas de moi, doivent m'être portées, m'arriver par rayonnement, donc par vibrations. C'est purement gratuit ce que je dis là. Je ne peux pas le prouver expérimentalement. Mais je suis sûr que le corps humain, l'un plus que l'autre, produit un rayonnement électrique à très petites ondes, qui se transmettent et qui se traduisent en sentiments et en pensées. Je suis sûr aussi qu'un jour on fabriquera un instrument récepteur qui reproduira ces courants que nous dégageons, mettons qui les mesurera, car je ne m'imagine pas dans quel langage il faudrait les reproduire! Ce qui est certain pour moi, c'est qu'il s'agit d'un fait physique. Et qu'il est possible de vibrer, de rayonner sans le savoir! Ceci pour te dire que depuis des jours et des jours je suis joliment enveloppé par tes rayonnements, ensorcelé par tes vibrations qui se traduisent en pensées et en sentiments les plus vivement amoureux.

Non, je ne crois pas que notre brave curé fut effrayé lorsqu'il m'entendit dire que je n'ai pas la foi. Tout simplement parce qu'il n'admet pas cela. Pour lui la foi n'est pas dans les paroles mais dans les actes, les actions. Et moi par mes actes je lui prouve que j'ai la foi! Ce n'est pas niable! C'est peut-être hérétique, mais profondément vrai. Les dogmes cela se fabrique au fur et à mesure, de siècle en siècle, selon les besoins ou selon les occasions. Mais il y a autre chose qu'on a ou qu'on n'a pas, qui nous est donné on ne sait pas encore comment, et qui est peut-être la véritable foi, la grâce qu'on reçoit du ciel sans la mériter. La foi qu'on ne peut même pas perdre. Quelque chose de tout à fait divin, qu'on ne peut pas refuser parce qu'on te le donne. Et je sais bien qu'il a raison ce vieux curé. Et lui sait très bien, comme s'il me connaît depuis cent ans, comment il fallait me prendre. Les mots n'ont presqu'aucune importance. Ce ne sont que des signes très incomplets, insuffisants de notre chant intérieur. Ce ne sont que des symboles très imparfaits de notre profonde mélodie. Et c'est cette mélodie, notre âme, qui fait tous nos actes. Tu aurais dû l'entendre parler de Josquin et de l'éducation que j'ai donnée à Josquin! Mon alter ego. Et je sais fort bien qu'il ne parlait pas pour dire des paroles. Je savais bien que c'est vrai.

Ik ben naar mijn kamer verhuisd want 't werd me buiten te frisch. Ik heb echter geen lust mijn inktkoker open te maken. Morgen moet ik nog 4 uur pennen! Ik heb trouwens gemerkt als je soms vindt dat mijn potlood onduidelijk schrijft, dat je mijn papier maar onder de waterkraan hoeft te houden, dan wordt alles helder!!

De laatste dagen heb ik nog verschillende keeren Le Balcon gespeeld. Ik begin 't weer een beetje te kennen. En 't bevalt me wel. Het heeft wel een heel eigen psychische atmosfeer vind ik. Eigenlijk is het één lange siddering in haar hoogtepunt van intensiteit, die meer dan tien minuten duurt. Het vertolkt wel een uiterst acuut sentiment van hermijmerd en herzongen geluk. Maar misschien moet iemand in dien toestand geweest zijn om dat te herkennen in de muziek? Ik ben er weer heelemaal van doordrongen, wat een groote weldaad voor me is. We zullen er samen over praten. Je moet 't ook in den tekst zien en met alle interieure correspondenties der poëzie. Het kan niet anders, dunkt me, als 't goed gezongen en gespeeld wordt, of 't moet aangrijpen, ontroeren, en heel sterk. Ik geloof ook wel dat de muziek een voortzetting is der intonaties van je vader, maar door een ander temperament en in een andere tonaliteit.

Van je kokerij, ma souveraine, je lekkere eten, je gezelligheid, je liefheid, je liefelijkheid zal ik je precies laten doen wat je wilt, mijn kleine Thea, en zoo goed mogelijk bij je in de leer gaan. Wat me horriblement verontrust is dat je niet gewend bent iets ter wille van jezelf te doen!! Ik zie dat al van hier. Om je daarin te vèr-wennen zal ik listen moeten gebruiken en ik weet misschien reeds welke, maar ik zeg 't je niet! Zooals je kletst over het geringe nut, vanuit een geestelijke sfeer, dat je piano-spel kan hebben, vind ik je een echte leelijkerd. Ik zou er bijna boos om kunnen worden. Want 't hangt ervan af hoè je piano-speelt. Niets verplicht je om blauwkouserig te spelen! En als je goed speelt kun je, èn gezien je eigen geestelijke sfeer, èn vanuit de geestelijke sfeer der anderen, méér nut verrichten, de menschen beter vooruithelpen dan met twintig andere bezigheden te zamen. Je mag gerust bescheiden zijn. Maar je moet 't licht niet onder de korenmaat zetten. Daarover zullen wij 't nog wel hebben. Vergeet alvast niet dat je me gehoorzaamheid verschuldigd bent wanneer we getrouwd zijn, dat kan te pas komen! En zeker heb ik iets op 't oog wanneer ik spreek over recueillement waarvan "condensatie der vibraties" (wat een uitdrukking van me!) het natuurlijk gevolg zou zijn, maar 't valt van te voren moeilijk te zeggen hoe of wat, omdat er veel bepaald wordt door de omstandigheden. Dat recueillement totnutoe niet in je sterren gelegen heeft neem ik grif aan. Maar let erop dat jouw sterren en mijn sterren nu in conjunctie komen. Dat geeft minstens wisselwerking: ik een beetje minder, jij een beetje meer. Dat regelt zich vanzelf volgens de wet der communiqueerende vaten! Wacht maar. Ik houd van je.

Die Puckie, 1^o met haar cadeau! Weet je dat het een Fransche gewoonte is om elkaar met Nieuwjaar dingen ten geschenke te geven welke jezelf om een of andere reden niet gebruiken kunt? zoo gaan malle producten de heele stad rond en komen soms bij de eerste gever terug! 2^o om van me te droomen, en nog wel aardig! Ik had graag over die aardigheden een paar détails gelezen! Om te weten of ze op iets werkelijks berusten en ze desnoods tegen te spreken.

De brief van Krop is opgewekt vriendelijk. Toch dunkt me een klein knarsje te hooren in den toon, en iets remmends, iets dat hem remde. Maar dat kan looze verbeelding bij me zijn. Welke Krop is 't? Die van 't Concertgebouwzaaltje wiens lichaamsbouw je een zeker vertrouwen inboezemde? of zit ik alles dooreen te haspelen? – En wat zeg je van mijn broer zijn epistel? Hij valt me nog al mee; hij schijnt me een greintje veranderd; alleen wanneer hij 't heeft over mijn "pennevruchten" komt de ware natuur even om den hoek kijken; ik heb zijn vrouw noch zijn kinderen ooit gezien; wij hadden van heel jongsaf altijd ruzie samen, geen dag ging voorbij zonder vechten. Later hebben we broederlijker perioden gekend; maar in zijn hart heeft hij me lang verweten dat ik als eerstgeborene àl de vitaliteit van mijn vader en moeder opgeslorpt heb. Dit is geen beeldspraak. Dat was hem in zijn kop gaan zitten door het verhaal van Jacob en Esau uit de Bijbelsche geschiedenis op school en lang heeft hij mij heimelijk gehaat! Misschien is hij grondig verbeterd? Tot begrip van een zijner zinnen moet je weten dat hij Jezuiet geweest is. Met de beste bedoelingen. Doch tegen het einde van zijn noviciaat hebben zijn superieuren hem zonder kennelijke reden als ongeschikt voor de Compagnie naar huis gestuurd. Hij heeft uitstekende hersens. Maar ik zie nog niet goed hoe dat tusschen hem en mij gaan moet. – En over boeken gesproken: zou je de mevrouw van de Heerengr. niet verwittigen dat ze een aantal pakketten verwachten kan aan mijn adres? Ik had gedacht mijn boeken in kleine hoopjes naar A'dam te zenden als drukwerk. Wat vin je daarvan? Het is omslachtiger; en misschien een beetje duurder. Maar ook erg gemakkelijk. Als 't mag ten minste! Als 't kan!

Ik ben blij dat je dat stuk over Kunst en Moraal met "erg veel ingenomenheid" gelezen hebt. Maar je bent een ware duvel om er een polemiek tegen Jan Eng. [in] te flaireeren. Ik zweer je dat ik daaraan ook éventjes heb gedacht!! Toch koos ik het onderwerp zonder eenige bijbedoeling en zonder het geringste ideetjeaan Jan. Wanneer de menschen over dat stuk te kijken staan, dan des te beter. Daar is het voor geschreven. We moeten samen een nieuwe toon in Holland zien te brengen. – Vanochtend zag ik dat ook No 2 verschenen is. Het viel me niet tegen. Nogal goed. Je moet niet uit 't oog verliezen dat 't uiterst lastig is om in 't kader van de journalistiek blijvend iets eminent geniaals te leveren!

Het ontschoot me daarstrakjes om je te zeggen dat die maaltijden van jullie drieën doorgaan, dat spreekt! – Aan mijn dochter hoef je niet te schrijven, die komt nog wel hier, zij is in September pas opgesloten. – Wat een zakelijkheden heb ik vanavond te behandelen! Ik raak heelemaal niet tot ontboezemingen. En ik vergat nog je te zeggen dat ik deze middag een pakje van Marie gehaald heb met 2 blik melk en 1 bus zalm erin. Mijn dochter krijgt tegenwoordig elke dag ¼ liter melk van de distributie doch die moet iedere morgen gehaald worden

Maar nu is 't genoeg. Even zwijgen. Even Thea bij me nemen. Even luisteren naar Thea's hart.

En met een zoentje van Thea te voelen hoe goed het is te zijn

haar Matthijs.

Verblijfplaats: Amsterdam, Bijzondere Collecties UvA