MATTHIJS VERMEULEN

Componist, schrijver en denker

19431117 Anny Vermeulen-van Hengst aan Thea en Joanna Diepenbrock

Anny Vermeulen-van Hengst

aan

Thea en Joanna Diepenbrock

Louveciennes, 17 november 1943

17.XI.43.

Lieve Théa – Joanna, ik maak me bezorgd over die verkoudheid! De man van een vriendinnetje is ook zoo lang verkouden en heeft nota bene asthma-aanvallen erbij gekregen af en toe! Hier Donald is al een paar maanden aan 't boulebassen (hoesten met borstklank) en komt er niet af. Hij luistert ook niet naar me die altijd maar de heete tisanes aanbeveel! Dat is het eenige middel. Ik weet er immers alles van, van verkoudheid en hoesten! Kunnen jullie nu niet tisanes krijgen, liefst laxatieve? Ze zoo heet mogelijk drinken met kleine slokjes. Enfin, jullie hebt je goede oude dokter die er wel in slagen zal je te genezen, hoop ik. Als jullie natte voeten hebt, direkt in heet water wasschen, goed afdrogen en drooge kousen aantrekken. Bij ons zijn de schoenen zoo slecht en de sokken ook, dat 't misschien wel hoofdzakelijk daaraan ligt, dat Donald telkens opnieuw begint. – Doch ik ben heilig ervan overtuigd dat ik per slot genezen ben van die asthma (sinds enkele jaren al) door het geregeld gebruik van tisanes. – En nu dit keer is 't wel dat steentje dat me verhindert te eten wat er nog aan voedzaam is en de oorzaak is dat 't zoo lang duurt. Doch maak je niet meer bezorgd voor me. Als 't me weer overkomt, neem ik direct een vomitief en de druppels, ik laat me niet meer vangen! – Is de brief van Thijs vlug aangekomen? Jouw brief van 31.X. is nu pas vanmorgen hier. Zeker vanwege de censuur, anders is 't 9 of 10 dagen. Hij zal met plezier eindelijk eens aan Jany schrijven! 't Was doordat hij geen adres had. En Pom, waar is die? – Toen ik Thijs dat zei van Pipelare en vroeg waarom, zei hij eerst dat hij 't niet wist en toen zei ik "maar er is toch een Matth. Pipelare?" – "Dat is waar" zei hij. Nu schrijf ik voor je: Pipelare, Matthäus (Pipe [notenvoorbeeld] die Noten d-g = la re), niederl. Komponist des 15. bis 16. Jahrh., von dem gedruckt nur die Messen L'homme armé 4 v. in des Andreas de Antiquis Missae XV (1516; auch handschriftlich im vatikanischen Archiv), eine 4 st. Missa de feria in Rhaws Opus X missarum (1541), ein Ave Maria 5 v. in Petruccis 5 st. Motetten v. J. 1505, ein 4 st. Magnifikat IIIi in Rhaws Sammlung v. J. 1544, je ein Stück in Rhaws Tricinia (1542) und Bicinia (1545), sowie handschriftlich noch die 5 st. Messe De fors seulement (im vatikanischen Archiv und (doppelt) in München), eine 5 st. Salve Regina in München und einige andere Werke in Brüssel erhalten sind. – Ziezoo, dat spaart je er Riemann voor op na te slaan! Hoe d-g = la re, volgens de nuance van Guido d'Arezzo, weet je misschien zelf? Ik wist 't niet, Thijs legde 't me uit. Natuurlijk is Thijs contrapuntist en misschien sinds jaren de eenige goed beslagene in Holland. Hij maakte wel duizend oefeningen als jongen van 15 jaar met Pater Dobbelsteen, voordat hij later bij Daniël de Lange kwam. En dan wilden die ignoranten hem altijd "metier" afzeggen!! Via J.F. Bellermann leerde Thijs dus Fux' Gradus ad Parnassum, en al heet dat een veralteter Standpunkt, als je dat als jongen van 18 grondig leert, dan ben je verder als menig conservatorium leerling van Amsterdam en zelfs leeraar-id., die zoo met minachting op Matthijs Vermeulen neerkeken. Je ziet ik ben steeds nog strijdhaftig voor M.V.! – Als ik weer op de wereld kom zal ik me goed herinneren dat contrapunkt 't eerste is wat ik leeren wil! Als tenminste dan de wereld nog muziek-instrumenten heeft! Ik zei nog laatst tegen Thijs: 't mooiste wat de 19de eeuw bereikte zijn de pracht-instrumenten voor muziek. – En dat is waar als je je maar eens even indenkt. – Hoe vin je de beschrijving en karakteriseering van Richard Heuckeroth?! Precies, he. Zie je hem wel eens? Leeft z'n vrouw Marie nog, een Brabantsche? Die hij lekker bedroog met een sopraan van de opera Koopman, volgens Schröder altijd dan, terwijl hij, Richard, intusschen heel lief bleef voor Marie die erg gelukkig ermee was. Niet met de bedriegerij, daar wist ze niks van. Schröder was een goed vrind van R.H., dus wat is ervan aan? – En zijn die 2 omgeruilde paren goed met elkaar? Dat moet wel grappig zijn. Doch Annie Werker, Pijpers 1e vrouw, is wel met Rijnbergen getrouwd die hun huisvriend was, nadat Pijper met Emmy trouwde, en hij is heel best met Annie & R. Waarom ook niet? Liefde is niet te commandeeren. Een scheiding staat de kerk niet toe, maar als alles goed te regelen is en ieder gelukkig na de scheiding, waarom zou dan de kerk dat niet in principe kunnen aannemen? Zelfs katholieken kunnen niet altijd zoo hoog staan om een tweespalt tusschen echtgenooten te verbergen aan de kinderen en de omgeving. Vroeger gaven de Pausen voor 't non-consumeeren v. 't huwelijk dispensie, al was 't dan nog zoo klaar dat 't huwelijk geconsumeerd was, maar dat was alleen voor hooge & rijke prinsen. En tegenwoordig is een Paus hoogstaander dan die uit de vorige eeuwen natuurlijk. Dit zonder idee van een scheiding hoor! voor ons hier, naar aanleiding van je plagerij over hoe ik 't zou vinden als Lia zelfs maar in een droom….!! Vin je dat zoo komiek dat ik graag heb dat Thijs aanbeden wordt?! Ik heb wel eens (en nog) ergere dingen gezegd en Thijs zei en zegt dat ik een "monster" ben & niet van hem houd. Nou, dat zullen we er buiten laten. Maar ik ben er heilig van overtuigd dat Thijs een andere vrouw had moeten hebben! Is dat zoo idioot dat iemand oprecht is en klaar in zich zelf ziet, of liever gezegd zich-zelf critisch beschouwt alsof 't een ander was? En nu zegt Thijs: "'t is gek zooals iemand getrokken kan worden tot een ander als ik tot jou." Maar dat is omdat hij in z'n hart door en door katholiek is dus – trouw aan de vrouw… Lach maar.

II

Maar Thijs is niet wijs: dit wat betreft z'n gezegde tegen Anny. Wat hij je daarvan schreef in ootmoedige vragen om vergeving is onzin: zóó bedoelde hij 't toen heelemaal niet, dat is nu pas in retrospectief. Hij bedoelde: Als Théa was als mijn dochter! Dacht je dat ik 't je geschreven zou hebben als ik wist dat hij 't anders bedoelde?! Dat zou gemeen van me zijn om zoo'n lapsus van gevoel over te brieven… Intusschen op Lia terugkomend, ze heeft Thijs nog niet weer gezien, want hij heeft geen zin om iemand te zien. Voor mij is ze altijd even lief en hartelijk als ik daar kom. Doch van 2 Sept. tot 4 Nov. was ik er niet, en sinds ook weer niet. Met dat slechte weer kan ik Thijs toch niet 't huis uitsturen opdat ik Haydn & Händel en – mijn oefeningen zal studeeren?! En als ik niks ken ga ik er niet heen natuurlijk. Ik heb steenkoude stijve vingers. Ik vraag me af als der arme Herr Briefprüfer dat alles wil lezen… en er staat niets in wat niet mag, dat is nog 't vervelendste voor hem dunkt me. Hoe lang zal dan deze brief er wel over doen??

Voor al jullie brieven, ook die van Joanna, ben ik hartelijk dankbaar net als voor de hulp die ons doet leven. Als ik zoo lees dat jullie ploetert en half ziek bent, weet ik gewoonweg niet waar me te bergen. En jullie zijn niet demonstratief: als ik bij jullie was zou ik jullie niet eens in mijn armen mogen sluiten…

Doch schrijf me op een briefkaartje dat je je niet zal afbeulen voor ons en zeg me als je soms 't moeilijk kunt missen. Is Koos een beetje beter? Mijn schoonzus helpt veel in de huishouding bij kennissen van haar, ik weet niet of jullie 't zouden willen en of zij kan: haar adres is: Marie van der Meulen, 184bis Valeriusstraat. Je kunt nooit weten. 't Is een vroom & dapper menschje. – Ja, hoe doen jullie 't nu? Zijn er vriendinnen die af en toe een handje helpen? Of zelfs vrinden? En met de stook, de aschbak, enz. Twee zulke hooge trappen? Hoe kom ik boven, hoe kom ik beneden, vroeg ik me af toen ik ze zag. Hier in Frankrijk was ik 't ontwend. Nu bij Lia naar de zesde verdieping zijn de trappen breed van trede & telkens onderbroken, 't vervelendst is dat er geen licht is. De 1e maal donker weg gaand struikelde ik, en viel voorover tuimelend in Frank's armen gelukkig, die zich omdraaide op mijn uitroep. Vanwege de verdunkelung zullen er heel wat ongelukken gebeurd zijn en nog gebeuren in de huizen en op de straten. En ze bombardeeren toch wat ze willen en gooien lichtballen naar beneden. Dus of er nu een armzalig lichtje in de trap brandt om de menschen d'r hals niet te laten breken… Maar de eigenaar is natuurlijk wat blij dat ie nou een reden heeft om geen kosten voor electriciteit te hebben, dat snap je. En 't is een trap, die, als je er zelfs 10 lampen brandde, niet van buiten te herkennen is. – Onze kip gunt zich weer wat rust. Maar ze is een goede legkip. Ze kan in den tuin genoeg eten pikken en af en toe heeft Donald een beetje graan voor haar te pakken kunnen krijgen. Als je denkt dat Thijs vroeger altijd 2 eieren bij z'n ontbijt had met lekkere sterke koffie (vraag maar es aan Richard of ie de koffie van Thijs nog es zou willen drinken! Hij werd er toen ziek van, zoo sterk was ze.) en dat we nu zoo eens in de maand elk een ei krijgen uitbedeeld…

Ja, Roland heeft alle hoop de 25. of zoo met een paar dagen verlof te komen. Schreef ik dat we kiekjes van hem hadden pas weer? Hij ziet er best uit. Nu schreef ie juist dat 't artikel van Frank in de Trait d'Union was overgenomen uit Comoedia. Een kameraad gaf 't hem te leen, hij was zoo blij ermee. De stakkerd. Hij denkt natuurlijk dat er zich eindelijk wel eens iemand zal vinden om de symphonieën van z'n vader te spelen… Zelfs Bruckner heeft niet zoo'n leven van tegenslag gehad als Thijs. En met Bruckner was 't al bar genoeg. – Ik vroeg al: hoe is 't met Pom? En z'n zoon? Pom zei me eens: of je er nu een hebt of drie, dat is 't zelfde, toen ik zei dat drie kinderen veel drukte & zorg vroegen, hij wou maar zeggen dat ik eigenlijk niks te doen had… Wat een idioot, he. Ik zou hem nu wel eens willen zien als ie om drie zonen zorg en angst moest uitstaan. – Thijs is aan 't laatste deel begonnen zooals je weet, en of er nu direct al van een brief komt aan Jany… Voor de vleugel stookt Thijs 's middags tegen 5 uur, anders gaat 't ding vastzitten. Hoe doen jullie het? Die eerste natte kou is minder te verdragen dan echte vrieskou, he. De kastanjeboomen en de seringen dragen alweer hun toekomstige tak-knoppen, de innerlijke stuwing bereidt al weer de lente-dos voor. Ik heb altijd van de boomen in hun kaalheid gehouden. En m'n heuveltje dat ik uit mijn raam zie is weer zoo mooi tevoorschijn gekomen sinds de blaren vielen. Een soort colline inspirée voor me – Zeg, Penthesileia van Marsman staat vertaald in Comoedia. Ik schrijf 't je nächstesmal over. Dag en allemaal heel veel hartelijks en liefs, je Anny.

Groet Koosje.

Verblijfplaats: Amsterdam, Bijzondere Collecties UvA