MATTHIJS VERMEULEN

Componist, schrijver en denker

STRIJKTRIO (1923)

Matthijs Vermeulen emigreerde met zijn gezin in de zomer van 1921 naar Frankrijk, in de hoop voor zijn muziek betere condities aan te treffen dan in Nederland. Het Trio à cordes is het eerste nieuwe werk dat hij na de voltooiing van zijn Derde Symfonie op stapel zette. Volgens de datering in het manuscript werd het gecomponeerd tussen 21 februari en 22 augustus 1923. Een opvallende rol speelt de canontechniek: meer dan de helft van de compositie bestaat uit twee- of driestemmige canons.

Het Trio behoort tot de werken die Vermeulen pas vele jaren na hun ontstaan zou horen uitvoeren; de uitvoering op 19 mei 1931 in Den Haag (onder auspiciën van de Nederlandsche Vereeniging voor Hedendaagsche Muziek) woonde hij niet bij. In Frankrijk is het Trio ondanks herhaalde inspanningen van Nadia Boulanger, aan wie het werk is opgedragen en die het bewonderde, niet gespeeld. Kort na Vermeulens vijfenzestigste verjaardag, op 17 februari 1953, heeft hij het – 30 jaar na dato – kunnen beluisteren, in een uitvoering door leden van het Concertgebouworkest: Jan Keessen viool, Klaas Boon altviool en Reinier Bresser, violoncel.

In de programmatoelichting die Vermeulen ten behoeve van die uitvoering schreef, zegt de auteur over dit werk: "Het Strijktrio is ontstaan uit de gamma van gevoelens die iedereen heeft in 't begin van 't jaar, wanneer men voor 't eerst merkt dat de dagen langer worden. Deze gevoelens zijn alle gebaseerd op een verwachting van geluk, die men met een plotselinge vertedering en verwondering waarneemt. Er is geen enkele verdrietige bij. Alle zijn lyrisch. Zij vertakken zich in vele richtingen, beurtelings contemplatief gestemd, beurtelings actief, en altijd enigermate verliefd gezind. Elk van hen concretiseert zich in een melodie welke komt, gaat, terugkeert in een zekere psychologische orde en in verscheidene graden van bewogenheid. Bij het einde herinnert men zich even het begin, zoals men na een droom tot zichzelf zegt: hoe was het ook weer?"