MATTHIJS VERMEULEN

Componist, schrijver en denker

19630311 Matthijs Vermeulen aan Concertgebouworkest - P.C. Heuwekemeijer - concept

Matthijs Vermeulen

aan

Concertgebouworkest (P. Heuwekemeijer)

 

Laren, 11 maart 1963

 

11 maart 1963

Zeer Geachte Heer Heuwekemeijer,

Ik dank U van harte voor de positieve benadering, waarmee U in Uw schrijven van 26-2 het probleem mijner situatie als componist hebt willen overwegen.

Het geeft mij een ware voldoening van U te vernemen dat de heer Haitink niet afwijzend staat tegenover mijn symfonische werken. Tot nu toe had ik geen aanduidingen omtrent de verhouding van de heer Haitink ten opzichte mijner muziek, anders zou ik in mijn brief van 17-2 de naam Ernest Bour niet geopperd hebben, hoeveel achting ik deze dirigent ook toedraag. Nu de principiële instemming van de heer Haitink mij bekend is kan ik redelijk vermoeden dat de sympathie hierbij niet is uitgesloten, en mag ik hopen dat deze na verdere kennismaking nog zal groeien. Ik laat de keuze der symfonie gaarne aan hem over.

Gezien deze weg dus open ligt, zou ik U tevens zo bondig mogelijk willen spreken over een oude wens van mij, die me bijna de helft ener eeuw vergezeld heeft zonder te worden vervuld.

Tot mijn composities die onopgevoerd bleven, reken ik ook mijn Eerste Symfonie. Zij werd geschreven in 1912-1914, voor normaal orkest, behoudens drie supplementaire slagwerkers. Er heeft weliswaar in maart 1919 een uitvoering van deze compositie plaats gevonden, maar zij geschiedde onder zulke deplorabele omstandigheden, dat ik die auditie nooit heb kunnen beschouwen als geldig. Het orkest was derde-rangs, gehalveerd door ziekte (er heerste griep), en bovendien door onmin. Om een voorbeeld te geven: er waren twee violoncellen. Wonder boven wonder leed mijn werk geen échec en behaalde zelfs meer dan een succès d'estime. Maar omdat de ontbrekende executanten niet vervangen hadden kunnen worden, kwamen een groot aantal fragmenten van mijn partituur zodanig geschematiseerd tot uiting, dat ik mij zelfs niet verbeelden kon de Symfonie gehoord te hebben zoals zij geschreven stond.

Daarna verscheen dit werk niet meer op een programma, ondanks verscheidene pogingen van mijn kant om een dirigent ervoor te interesseren. Slechts éenmaal is mij de reden genoemd van de weigering: er waren meer repetities nodig dan het orkest betalen kon. Dat was in Parijs, waar de orkesten toen nog enkel speelden op de recette. Elders heeft men mijn aanbiedingen eenvoudig beantwoord met zwijgen.

En zo zit ik sinds meer dan 40 jaren met een zeer onvolledig, gebrekkig en dubieus klankbeeld van die Eerste Symfonie in mijn herinnering. Gevoegd bij de 19 jaren wachten op het horen van mijn Derde, de 33 jaren wachten op mijn Tweede, is dat lang, onzegbaar lang en moeilijk, misschien alleen te vergelijken met celstraf. Die jaren vielen me des te moeilijker omdat ik reeds in mijn Eerste Symfonie een nieuwe conceptie ontwikkeld had van het orkest, en ook van het componeren zelf. Het was de eerste keer dat dit gebeurde in de muziek onzer dagen, maar geen haan heeft ernaar gekraaid.

Ik heb die jaren uitgezeten zonder iets essentieels ermee te verliezen, zelfs niet mijn goed humeur, en niet eens wat de mensen noemen mijn naïeviteit. De laatste maanden echter begin ik mij af te vragen of het mij ooit vergund zal worden mijn Eerste Symfonie te horen in haar integrale gedaante, alvorens ik mijn eeuwigheid inga. Want de avond komt voor mij in 't zicht. En mag ik mij dan gedragen alsof de doodse stilte waaronder men mijn Eerste Symfonie bedolven heeft, mij onverschillig is? Neen. Ik zou dan de hoedanigheden verloochenen welke deze Symfonie kenmerken, ik zou dan ook de horizonten en de nieuwe dageraad verloochenen welke zij ontsloten heeft.

Daarom houd ik het voor mijn plicht nogmaals een poging te ondernemen om die levenslange wens vervuld te zien, en vol vertrouwen vraag ik U aan deze zaak de aandacht te wijden welke zij verdient.

Inmiddels hopend dat "de gelegenheid om mijn 6e of eventueel een ander werk tot uitvoering te brengen" zoals U mij schrijft, zich inderdaad zal voordoen binnen niet al te lange tijd, blijf ik in afwachting, en met vriendelijke groeten

Hoogachtend

Uw

Matthijs Vermeulen

 

concept

 

Verblijfplaats: Amsterdam, Bijzondere Collecties UvA