MATTHIJS VERMEULEN

Matthijs Vermeulen

aan

Thea Diepenbrock

Louveciennes, 17-18 januari 1946

Louveciennes

17 januari 1946

's avonds

liefste liefste,

waarom moet ik je alles uitleggen en waarom wil je zoo weinig begrijpen? Wanneer ik in die lente, dien zomer tusschen de bloemen liep, in de zon, al mijn willen richtend naar de overzijde van dat azuur, en je naam dook op uit mijn herinnering, is het dan vreemd dat ik Thea niet zeggen kon noch denken zonder smart, wijl het afscheid mij nieuw werd en hard, telkens dat ik Thea dacht of zei, is het dan vreemd dat alles wat ik nog beminnen kon, zijn stralen vlammend concentreerde in dien eenen levenden, zingenden naam welke mij brandde omdat ik hem niet meer zeggen zou? en dat ik Thea verloor, verliezen moest, telkens wanneer mijn denken geroepen werd naar Thea?

18 jan. Vrijdag

dat had wel kunnen uitbloeien, deze fiorituur, maar het bleef steken in den knop. Ondanks een ware drift en lust om je met klanken en gedachten te lokken, te vangen, te aaien, te verlieven, – viel ik voortdurend in een mijmerij die draalde om het fatale à quoi bon? En ik stokte.

weet je, liefste, in een viatiek, een teerspijze, een lafenis, een verkwikking, moeten niet te veel knoken, graten, kiezels, roestige spijkers en ander struisvogelvoer zitten! Dat maakt de assimilatie laborieus. Je rozen zijn me dierbaar. Doch wat 'n doornen hebben ze! Luister, ik had vroeger een systeem voor mij, waarvan nog niemand idee kreeg, voor zoover me bekend is. Wanneer ik Anny rozen plukte en bracht uit mijn tuin van Bas-Prunay, knipte ik met een schaar alle doorns weg. Ook dit is een ascese. Ik heb er Anny nooit toe kunnen overhalen... tot deze methode! Wat denk jij ervan? Ik ben vàst-besloten ze ook toe te passen met jou! Wil-je, mijn lieve echo?! Laten we ons best doen! We zijn hier om de aarde te sieren, gelijk je zeer goed zegt.

inderdaad, lieveling, geen wederinstorting te duchten! De term "produceeren" van optimistische energie bevalt je niet? Ik geef toe dat hij niet geheel exact is. Hoe lastig om elk ding onbetwistbaar te definieeren! Het ware misschien nauwkeuriger geweest om te zeggen: ik oriënteerde mij, ik stemde mij af op een helderer, een zuiverder geluid en tracht het op te vangen om het te weerkaatsen. Ik verwijt me, ik bejammer bitter mijn affreuze perturbatie van December. Maar ik heb erdoor geleerd.

in dien zomer was je bij me, met me. Kon je vergeten hoe ik je schreef dat ik uit de verte je letters herkende en dat zij me verheugden wijl ze leefden, en mij een teeken waren van leven? Het was een luwe ochtend en ik liep naakt tusschen het groen, gelijk ik dikwijls deed, alleen zijnde. En nu nog weet ik niet wat ik toen het meest begeerde, het leven of den dood. Beiden zijn misschien hetzelfde?

het sneeuwt. Dezen morgen ontving ik je briefje van na je concert. Elke regel, elk woord verblijdt me, vereenigt me met je, verinnigt me met je. Hoe lief kun je zijn! Hoe graag hoor ik je zoo! En ik weet heel goed waarom. Het is de echte Thea die me spreekt. Sans astuce; sans malice. Het is je hart dat mij spreekt. Je lieve hart.

Nog enkele aanteekeningen bij je 4 vorige brieven.

Het was iets zeer subtiels waarom ik Anny smeekt, dien laatsten keer. Niet in woorden te vertolken. Het had geen betrekking op haar sterven waarvan ik geen flauw vermoeden had, hoewel ze bijna een skelet was. Maar terwijl ik wist dat zij me nog beminde als haar "alles", voelde ik tevens, en sinds langen tijd, dat zij zich in haar ziel van mij had losgemaakt, had teruggetrokken. Hoe dit te zeggen? Zij, ze wist wat ik miste, wat ikzelf niet wist. Mijn gevoel berustte slechts op intuïtie. Later pas, door dien brief, werd 't mij verstaanbaar.

Mijn dochter heeft geen ziertje trouw jegens Anny. Zij vergenoegt zich erover dat Anny "in den hemel" is. In verschillende opzichten is mijn dochter een monster. Een pieus monster. Voor mijn part...! Ik vroeg haar vandaag nog of zij non wordt, ja of neen. Zij heeft mij categorisch verklaard dat zij non wordt, dat zij mij in géén geval vergezelt naar Holland. Dit is dus een uitgemaakte zaak, automatisch geregeld. Het is ook gelijk ik wenschte, in mijn binnenste.

Jammer dat Reeser ne comprend rien à rien. Zou hij begrepen hebben als hij E. in 1916 gekend had?? Peu probable. M. (hij mag 't zeggen zonder ijdel te schijnen?) kon in 1916 "zooveel vrouwen hebben" als hij verkoos, jonge en mooie, van wie enkele later "beroemd" of "bekend" zijn geworden. Het heeft E., die vijftig was, niet de geringste moeite gekost om M. – het hart van M. – te winnen, en M. was lang niet leelijk. Quel beau triomphe pour une femme! M. se réjouit encore de cela, rétrospectivement, objectivement. Zou 't het mysterieuze, het onnavolgbare zijn dat de mannen hindert in zoo'n triomf? De vrouwen zijn eer jaloersch erop. Zou 't zijn omdat ieder over de liefde praat en weinigen haar ontmoeten?

Ik hoorde Les Illuminations van Britten vorig jaar. Ik heb geen syllabe verstaan van den tekst, wat mij een gebrek lijkt. Van de muziek scheen mij een groote maar ietwat koele klaarheid uit te gaan. Niet de klaarheid van zonlicht. Doch van kunst-licht. Zij is er echter mee doordrenkt, wat zelden voorkomt. Buitengewone maestria van factuur. Maar geen enkel thema heugt me, geen enkel motief; alleen de globale, aangename impressie. Ik zou ze nog eens willen hooren om te weten of zij factoren van enthousiasme in haar constructie bevat. Peter Pears is een phenomeen. Ik hoorde hem ook in Fransche volksliederen, meesterlijk bewerkt door Britten. Pears is onovertrefbaar. Daar haalt Bernac 't niet bij, dien ik Woensdag hoorde in Orfeo van Monteverdi. Er zijn voortdurend gaten in de voordracht van Bernac. Was dat vroeger ook? Stem schijnt me ook een beetje vettig te worden, liqueurachtig. Hij kan ook slechts fragmentarisch zijn rol leven, wanneer de vereischte expressie secret de polichinelle is. Ik ben nieuwsgierig naar de meening van J. De mijne zou ik nog willen verifieeren. Maar Pears is provisorisch zonder weerga.

Nu een coda te vinden, liefste, een omhelzing die je niet als verstandelijk kunt uitrafelen! Ik zal verder alle fantasie verbannen <maar beschouw dit niet als een bekentenis van me op je verdenking dat niet jij me roert, doch dat mijn fantasie me roert!!!> Jij zult me bespelen voortaan als je piano. En geen verbeelding meer van me. Roer jij nu voortaan

je Matthijs.

Verblijfplaats: Amsterdam, Bijzondere Collecties UvA