MATTHIJS VERMEULEN

Matthijs Vermeulen

aan

Thea Diepenbrock

Louveciennes, 14-15 december 1945

Louveciennes

Vrijdagavond 7 uur

14 dec 1945

Liefste,

daar even, opeens, bewogen naar je, gesleurd naar je, in een verteerende vlaag van dank en in een gebed. Hoe vervoerend me zoo gestrengeld in je te voelen, zoo opgenomen in je, als twee vlammen, zoo vervloeid in je, zoo weggerukt van al mijn zelf in je, zoo tot niets verbrandend in je, zoo tot vuur wordend in je, zoo meer dan elk geluk, meer dan een heele wereld zijnde in je, zoo sprakeloos verstomd in je, en me niets anders meer te weten in je dan je eigen zucht, je eigen vraag, je eigen drang, je eigen zachte kwelling, en het eigen zeggen van je, dat ik zoo graag, zoo verrukkelijk graag zelf je zeggen zou, niets dan dat lieve jij, niets dan dat simpele liefste, en niets dan je ziel, fluisterend uit je oogen, lachend uit je oogen, roepend uit je oogen, beminnend, omarmend, biddend uit je oogen.

10 uur

Zou 't waar zijn?

Breng ik me bij je? Of trek jij me naar je toe? Den ganschen avond al ben ik met den geest op reis, op zoek naar je, en 't schijnt me dat je me naar je toehaalt. Het begon tegen zes uur, doch toen liet mijn lamp me in den steek. Geen doordringender vreugde dan zoo langs den hemel te jagen, als op een sidderenden wind, en zeker te zijn dat ik je vind, dat ik je heb, dat je me van ginds uit zelf in den avond tegemoetwaait. Heel mijn willen en al mijn gedachten zijn liefde naar je; overal is de weg vrij; in elk punt van die ruimte ben jij alsof je komt met dezelfde vaart en denzelfden wensch. Geen rem of aarzeling wanneer ik denk: zou 't waar zijn? ik word gestuwd naar je.

Zou 't waar zijn? Ja, liefste, ik omhels je. Een kruis op je voorhoofd, je lippen, je oogen. Ik ben bij je, hart van mijn hart.

15 dec. Zaterdagmorgen

Lieve Thea,

het bovenstaand geschrevene, misschien bewijs mijner "van ouds bekende overdrijving", zou ik kunnen verfrommelen en in mijn kacheltje werpen, of er mijn pijp mee aansteeken. Ik stuur het je echter ter controle. En als blijk mijner zwakheid. Ik heb me weer laten gaan. Het is zoo fantastisch fabelachtig heerlijk je te laten gaan! Ik had je dat graag willen leeren. Maar ik domineer het nu, begrijp je? Ik kan die kimmen bereiken langs andere paden.

je brief van 11 Dec. eindigend met "ik ben je niet genadig" komt op een slecht moment. Ik heb hem driemaal moeten lezen om mij te kalmeeren. Ik wist dien Dinsdag drommelsch goed dat je me niet genadig was. Ik zal die dagen niet zoo gauw vergeten. (tenzij je wilt.)

toch ontzaglijk lief van je dat je me na die vergeefsche Haagsche reis nog even hebt opgezocht. Misschien in de minuten terwijl ik hier zei: "kom me wat helpen Thea"? Als je bij me was geweest, of nu bij me was, zou ik je laten zien wat De Liefde is in de praktijk. Evidemment, als ik me daarover had moeten onderrichten bij het gros der menschen zou ikzelf het ook nooit geweten, gekend hebben. Ça ne court pas les rues. Ni les aérodromes.

toen ik je brief voor den derden maal las bleef ik plotseling staan – overweldigd als gisteravond – bij de woordjes "ik houd van je". Het is de tweede keer dat je me dit zegt. Eerst in 't Fransch. Nu in 't Hollandsch. Ik beeld me niets in. Ik vraag me: ontsnapt haar dat? gelijk dat "liefste"? Als 't meenens is zal ik het wel merken. Alleen wat ik zelf zeg kan ik garandeeren als onvervalscht, en zijnde zonder overdrijving.

de regels welke aan dat "ik houd van je" voorafgingen benamen me overigens weer alle hoop. Wanneer jij je waarlijk vergenoegen kunt, evenals tienduizenden andere vrouwen, met dat "succes bij mannen", met die vooze, flauwe, goedkope complimentjes en lonkjes, of met die banale epidermische amusementen, – natuurlijk, dan zijn we niet gemaakt voor elkaar. Dan verknoeien we onzen tijd met elkaar nog langer te schrijven. Als jij je waarlijk tevreden stelt met dat soort van "oogenblikken van harmonie" dan praten wij langs elkaar heen. We moeten dan kalm de conclusies trekken, dunkt me. Tant pis ou tant mieux pour moi. Vergeet niet heelemaal, al heb ik niet veel reputatie en geen enkelen bewonderaar of bewonderaarster, dat ik toch altijd nog een beetje behoor tot de klasse, de sfeer van je vader (of kies zelf maar uit) een heel klein beetje slechts dat mag je me wel gunnen, – en dat ikzelf die sfeer niet vergeten kan noch wil. Ik zeg je dit zonder eenig opzet om je te grieven of om je te verdrieten. Maar wat niet kan dat kan niet.

wanneer er dat "ik houd van je" niet was trok ikzelf onmiddellijk alle consequenties. Ik heb echter die vrijheid. Want ik houd werkelijk van je. Ik zou bang zijn je pijn te doen; bang om iets te verstoren dat wellicht nog mooi kan worden. Ik vat De Liefde op als een kunstwerk dat eischen stelt en waaraan je niet genoeg zorg kunt besteden. Daarvoor weliswaar! moet je met z'n tweeën zijn. Dus als het aan mij lag – als ik het voor 't zeggen had – zou ik verder gaan zoolang er eenige kans overblijft dat 't kunstwerk lukt. Maar jij hoeft zulke consideraties niet te gebruiken. Spaar me niet. Ik ben tegen alles opgewassen. Mais je ne veux pas et je ne peux pas déroger à mon Moi. En liever zal ik lijden je geheel te verliezen, afscheid van je te nemen voor immer, dan mij ingedeeld, ingelijfd te dulden onder de tienduizenden andere mannen en hun harmonie.

ik zou den aanhef van dezen brief in de kachel gelegd hebben als mij nog niet een greintje hoop restte. Wanneer je dus wilt beschouw ik de incidenten en debatten dezer barre en afschuwelijke week voor gesloten. Als je wilt vergeet ik ze. Ik wisch ze uit. Wij omhelzen elkaar en spreken of denken er nooit meer over. Wanneer je niet wilt, ook goed.

Beschik nu over je dankbare, liefhebbende

Matthijs

ik had graag nog wel gesproken over dat stervende doofstomme kindje.

Ma clarté: tout ce qui arrive est bien. Tout ce qui nous arrive, c'est nous qui le faisons.

(il m'a bien conduit jusqu'ici, l'Esprit de Lumière, il me conduira bien encore où je dois aller.)

's middags: triple imbécile que je suis:

heb ik de accenten verkeerd gelegd in die slot-zin van je?? Moet/Mag ik lezen?: "Matthijs je bent een vervelende ezel met je wees genadig, – bah, wat een uitdrukking! – ik houd van je, – gewoonweg."? – Mijn hoofd schijnt op hol te zijn. Breng 't in orde als je van me houdt. Alles is gemakkelijk als je van me houdt. Je t'aime.

Verblijfplaats: Amsterdam, Bijzondere Collecties UvA