MATTHIJS VERMEULEN

Componist, schrijver en denker

19451122 Matthijs Vermeulen aan Thea Diepenbrock

Matthijs Vermeulen

aan

Thea Diepenbrock

Louveciennes, 22-23 november 1945

Louveciennes

22 nov. 1945

in het weifelende licht.

Lieve Thea,

laat mij durven hopen, durven vragen,

laat mij durven wagen en beminnen,

laat mij durven durven,

ook wanneer ik je onbereikbaar

en ongrijpbaar weet, mijn fee!

Bij 't avond-eten deed mijn dochter me deze confessie: "Lorsque j'étais petite je croyais tout le monde heureux, je croyais tout le monde parfait, je croyais que la terre était un paradis, et qu'elle serait chaque jour plus belle." Ik antwoordde haar: Eh, bien! Pourquoi tu n'as pas continué? En zij: Oh, plus tard j'ai trop bien vu que c'était tout le contraire et que je dois chercher mon paradis ailleurs. Waarop ik: Tu aurais dû persévérer. Een poos daarna luisteren wij samen naar het Te Deum van Lulli, ter herdenking der bevrijding van Strasbourg. Een grandiose variatie op de tonale functies van C-groot. Een voorzanger die de helft van het verset juicht, een koor dat jubelend echoot. Alles staatsie, glorie en zon, van violen, stemmen en trompetten. Toen het uit was zei ik haar: Voilà, ma petite, un type qui avait cinquante cinq ans lorqu'il écrivait cela et qui avait vu pas mal de choses. Et tu entends: il croyait encore que tout le monde était heureux, que tout le monde était parfait et que la terre demain serait encore plus belle qu'aujourd'hui. Hoewel ze nog niet te bekeeren is van haar mystisch pessimisme had ze daarvan niet terug. Waarom vertel ik je dat eigenlijk? Om je wat te vertellen, in haast, en nog verrukt van dien jubel, nu elke minuut mijn lamp kan uitgaan. Maar jij, wat is jouw opinie? Heb ik ongelijk? Dikwijls, wanneer ik iets moois hoorde met een van mijn jongens heb ik hun gezegd: "Il avait le choix celui-là. Il pouvait voir aussi le monde comme un cloaque puant, comme le font tant de nos pauvres contemporains; mais il ne l'a pas voulu, il a choisi cela qui est beau." Geloof jij ook niet dat de kunst der kunsten is om de schoonheid en de liefde welke wij als kind gezien, of vermoed hebben, te bewaren tot het einde en te vermeerderen? Verstokt te gelooven in dat geluk, tegen alle klippen op, ook al bestaat 't nergens? En ook al kun je niet meer? Zou dat niet eveneens een manier van ascese zijn, en waard om beoefend te worden? Welk een mysterie: waar haalden een Beethoven, een Schubert, en zooveel anderen uit vroegere tijden, in de laatste jaren van hun leven hun vreugde vandaan? Zij zijn altijd dezelfde gebleven. Ondanks alles. Jij, die niet houdt van "de moderne neerslachtigheid", je moet 't met me eens zijn!

Ik schei uit. Niet wild worden. Het uur slaat om aan mijn onoplosbaar probleem te denken "Weet je nog waarover 't ging"! Tegelijk naar bed en niet tegelijk naar bed. Samen en niet samen. Ik lach. Slaap lekker, liefste.

Vrijdag 23 nov.

De Fransche post is bijgekomen van haar flauwte en bracht mij je briefjes van 18 en 19. In de volgorde van het stapeltje op mijn tafel (ik moet dat wegbergen strakjes) ontbreekt 17.

Prettig dat tenminste één der foto's je bevalt. Alle vier hadden mis kunnen zijn. Het is voor mij dondersch lastig om een gezicht te trekken en om "natuurlijk" te zijn. Want niet alleen heb ik de keus uit dozijnen, schijnt me, maar terwijl de fotograaf zijn toestel arrangeert, gaat mijn interieure machine haar gang (ik kan ze niet stilzetten) en verplaatst enkele lijntjes op mijn kop. Elke foto zal dus altijd min of meer onecht zijn; behalve de laatste: als men er een zou maken op mijn doodsbed. (Ik kon voor Anny, die ongehoord slim was, geen enkele "aandoening" verbergen.)

Je moet je erin schikken dat je voor 100% deelneemt in onze vennootschap tot vervaardiging van liefde. Dat is exorbitant doch het kan niet voor minder. Ik zal probeeren die 100% rendabel te maken. Maar jij levert me alle grondstoffen. Evidemment, in abstracto bekeken had het kunnen gebeuren dat "een ander" mij mijn kapitaal had gefourneerd. De sterren hebben echter besloten dat jij dat zoudt zijn. Ik ben ze daarvoor dankbaar. De onderneming gaat niet slecht, te oordeelen naar de balans van het eerste trimester. De directie, alle omstandigheden in acht nemend, meent de toekomstige ontwikkeling met vertrouwen onder 't oog te mogen zien.

Raar: zooals je uit sommige mijner litanieën (ze worden een brevier!) lezen kunt (nog die van heden) heb ook ik het gevoel van in een hoekje te willen kruipen. "Ik constateer opnieuw hoe" ... harmonisch wij zijn, niettegenstaande onze "griezelige verschillen". Ik zou je niet uitlachen dat je van iemand houdt òm zijn eigenschappen. (Hoe kun je dat denken!) Integendeel.

Daar is die dondersche Monnikendam! Gauw!

Tendrement

Matthijs

's middags

Hij is eer gekomen en vertrokken dan ik verwachtte. Ik kan je dus nog schrijven vóór onze eenige buslichting.

Resultaten: Contract voor het boekie is geteekend. Uitgever: De U.M. Holland, 149 Heerengracht, A'dam. Honorarium voor een eersten druk van 3000 exemplaren: 900 gulden. Voor elken volgenden druk 450 gulden. Uit eigen beweging bood M. mij een voorschot aan ter waarde van 150 gulden. Ik heb dat afgeslagen omdat ik het niet strikt noodig heb. Mocht ik in geld-verlegenheid raken dan kan ik mij wenden tot pastoor Bernard Dieben te Survilliers. Deze uit den hemel vallende pastoor inspireerde zelf aan M. het idee van dat voorschot. Hij heeft zes maanden gevangen gezeten bij de Duitschers. Hij kent mij uit mijn vroegere geschriften en wil mij absoluut een dag te logeeren hebben. Hij is Hollander. Dat alles heeft iets singuliers, iets de aandacht trekkends. De goddelijke stroom...?

M. heeft het orchest-materiaal meegenomen van De Vliegende Hollander. Hermans wil het werk uitvoeren. Waarschijnlijk in Januari. M. vroeg me of ik nog een ander kleiner werk had. Ik zei hem: Ja, ik heb La Veille geïnstrumenteerd, – en toonde hem de partituur. Al pratende zei ik nog: De solo zou aangewezen zijn voor Joanna Diepenbrock. – Toen ik het materiaal voor den dag gehaald had zei M.: Dat is een beetje zwaar die twee te zamen om te dragen. We zullen La Veille maar laten voor een anderen keer." – Tot zekere hoogte was het motief aannemelijk, hoewel het gewichtsverschil niet meer dan één kilo bedroeg. Ik meende echter een andere negatieve reactie te bespeuren, en werd die ook gewaar bij de paar keeren dat ik jouw naam ter sprake bracht in verband met het Hollandsche muziekleven. Daar hij niets los liet omdat hij wel zag dat ik je sympathiek (!!!) gezind ben, is de zaak mij niet duidelijk geworden.

Er is geen uitzicht op medewerking van mij bij de Maasbode. Primo wegens het papier-gebrek. Secundo omdat de Maasbode reeds iemand heeft te Parijs die voor langen tijd volstaan kan op eigen houtje. Ook die affaire ligt dus in 't water. Niets schijnt mij te willen binden aan Louveciennes, waarvan ik zóóveel houd.

Nu ga ik door op dat Integendeel: ik zou je derhalve niet uitlachen. Maar ik zou aarzelen, ik zou ervoor terugschrikken om mij eigenschappen toe te kennen welke mij je liefde zouden kunnen doen verdienen. Dat is een persoonlijk sentiment. Ik heb het gevoel je liefde slechts cadeau te mogen krijgen, gelijk ik zooveel goede dingen cadeau kreeg en krijg van den Hemelschen Vader, zonder eenige verdienste van mijn kant. Ik kan je dat niet eenvoudiger zeggen. Als jij eigenschappen in mij zoudt vinden, dat is erg vriendelijk van je, et ça ne gâte rien, comme on dit en français. Maar in mijn eigen oogen kan ik die eigenschappen niet hebben, en gesteld dat ik er bezat dan had ik zelfs liever dat ze niet bij je telden. Maar dat is weer danig gecompliceerd en simpel tegelijk. Ik kan de liefde niet anders verhopen en ontvangen dan als een Genade. Het is een der drie Goddelijke Deugden. Al ben ik wat ik wil, ik moet ze krijgen. Ik kan me niet eens verbeelden ze te kunnen verdienen; maar ik kan me best verbeelden dat iemand anders ze verdient. Ook dit is weer verbazend gecompliceerd en simpel. 't Is trouwens hetzelfde.

Encore bien plus tendrement que tantôt

je Matthijs

Verblijfplaats: Amsterdam, Bijzondere Collecties UvA