MATTHIJS VERMEULEN

Matthijs Vermeulen

aan

Thea Diepenbrock

Louveciennes, 6 november 1945

Louveciennes

6 Nov. 1945

Lieve Thea,

jij, als deze vreemde lente in dat verwelkend loover,

jij, die me zingend maakt.

Vannacht, even voor ik naar bed ging, heb ik een kolossale fantastische ontdekking gedaan. In den trant van het ei van Columbus, en van "le fil à couper le beurre". Om me wereld-beroemd te maken, om op 't eind van de week geïnterviewd te worden door een cineast voor de actualiteiten in de bioscoop. En vanochtend had ik ze vergeten! Verbeeld je. Later dan gewoonlijk wakker wordend ging ik naar het raam mijner slaapkamer om door de vergulde bladeren van de kastanje-boom heen te kijken of er die lichtvlek van je aan de poort hing. Ik zag ze, zij wenkte me! En plotseling dacht ik: Hoe was het ook weer, gisteravond? O ja! Ongelooflijk. Ongehoord. Gedurende drie eeuwen hebben alle physici en alle theoretici, de vermaardste inbegrepen, niet verder gekeken dan hun neus lang is! Zij wisten geen raad met de mineur-toonladder; zij moesten meer dan 5000 jaren muziek wegmoffelen pour le besoin de leurs théories. Eureka! Het is niet de majeur-toonladder, die, zooals zij waanden en beweerden, uit de natuur voortkomt! Maar juist de mineur-toonladder! Ik zal ze het bewijzen in "mijn boekie"! dat voor jou deze morgen weer achter de bank gaat. Laat het je niet bezwaren! Ik heb zes maanden tijd. Veel liever schrijf ik jou.

Nu je brief van 31 oct. dulcissima virgo mea; ik dacht 't wel in mijn binnenste, en het verrukt me. Ik weet niet waarom. Het scheen me dat 't niet anders kon, en niet anders mocht.

Maar leelijke prozaïst, die je bent, jij die niet gelooft aan de verwezenlijkbaarheid van mijn houtvuur! Je kent me nog niet. Al zeg ik het zelf: bij mij hoeft er niet net gekookt te worden, bij mij belt men niet op, zelfs niet toen ik nog een telefoon had, en bij mij brandt het vuur! Ik zal je vertellen hoe dat ging met Anny en mij. Ik had haar toevertrouwd, in onze eerste dagen, dat ik mij voor iedereen en alles kon afsluiten door het leggen van een "toover-cirkel". En als wij op een onveilig, ongeraden uur of op een ongerijmde plaats bij elkaar waren, zei ze me elken keer, alvorens te zwichten: Je veux d'abord que tu poses ton cercle magique." Dat kostte me slechts een paar seconden! En je weet hoe positief, realist, prozaïst Anny was. Hoe graag ze me "op de vingers tikte". Hoe critisch (met al haar bewondering!) ze me steeds achternazat. Ik ben ervan overtuigd dat ik elk crediet bij haar verloren zou hebben wanneer mijn toover-cirkel ook maar één keer verbroken ware geworden. Welnu: ik heb hem tientallen malen gelegd en nimmer is hij overschreden! Ik leg hem nu nog, als ik alléén wil zijn, hoewel niet meer om de liefde te beschermen! Kort geleden had ik een komiek geval. De voormalige leeraar in de wiskunde van Donald, een politiek personnage, die ook Josquin hielp in Algiers, en met wien ik bevriend raakte, had een geit welke hem melk bezorgde. Hij woont op ongeveer zes k.m. van hier in een veel dichter bebouwd dorp dan Louveciennes, en op een goede dag had hij geen gras meer voor zijn geit! Hij vroeg mij of hij dat dier een tijd lang in mijn tuin te weiden kon zetten en zonder nadenken stemde ik grif toe. Maar de zaak herkauwend viel 't me te binnen dat zijn beest daar den ganschen dag zou staan te mekkeren en dat zijn geblèr mij verbazend zou hinderen! Toen hij me dus den datum berichtte waarop ik hem met zijn geit kon verwachten, zei ik me, verraderlijk: Je pose mon cercle magique! On verra bien! En hij is niet gekomen! Twee dagen later ontving ik een briefje van hem waarin hij mij meldde dat zijn vervloekte beest een paar kilometer willig met hem gewandeld had en toen plotseling stokstijf was blijven stilstaan, niet meer van haar plaats te krijgen! Het heeft me danig geamuseerd. Als je me nu vraagt of ikzelf geloof in mijn toover-cirkel, ma foi! ik zou niet weten wat je te antwoorden, want ook ik ben positivist en prozaïst! Elken keer dat ik hem leg voeg ik me mentaal toe: On verra bien! Maar hij is nooit overschreden, en waarschijnlijk deed ik beter door eenvoudig te gelooven! Nog iets anders: Waarom ik dat houtvuur niet gerealiseerd heb met Anny?? Dat is heel simpel: Wegens haar tropische natuur was zij erg kouwelijk en voelde niets voor herfstige of wintersche avonturen!! Ik heb nog verscheidene andere avonturen niet met haar kunnen ondernemen. Wat ik je ook nog zeggen moet op een vorige vraag van je: Aanvankelijk wilde zij absoluut niet met me trouwen! Ik heb haar daartoe moeten dwingen. Zij wilde zich geven, doch mij vrij laten. En wanneer zij me daarna verschillende malen een scheiding voorstelde, dan deed zij dat altijd uit liefde, uit haar paradoxale liefde. Ik zou haar verschrikkelijk tegengevallen zijn (maar zij had nimmer kwade gedachten) wanneer ik mij, gelijk sommige anderen bediend had van "een multi-millionairsche Amerikaansche". Zij zou echter gaarne haar hart hebben laten verbrijzelen door me, als ik het geld dat ik toen verdiende, uitsluitend had willen gebruiken voor mezelf, in plaats van haar te "moeten onderhouden" met "haar" kinderen. Ik behoef je niet te zeggen, geloof ik, dat ik haar voor het stellen van zulk een afgrijselijk dilemma nimmer eenige reden of aanleiding gaf. Maar zoo was ze. Zij zag "haar failliet". Zij trok onverschrokken haar rigoureuze consequenties. Het was subliem. Maar ook een tikje onmenschelijk. Wanneer ze mij zei: "Thea is je vrouw" antwoordde ik haar: "Heb je zóó weinig vertrouwen in wat ik je altijd zeg?" Maar dat baatte niet. Zij had een onverbiddelijke logica, en zij trok haar consequenties. Te mooi bijna om waar te zijn. Doch wààr!

Om te sluiten nog één opmerking: over de "wetten der Kerk" staat geen regel, geen woord in de vier Evangelies en aan Maria van Magdala is alles vergeven, omdat zij veel bemind had. De "wetten der Kerk" evenals de "wetten" der muziek, veranderen dikwijls, ongeveer elke honderd, of elke vijftig jaar! Dit is geen paradox. Lamennais werd wegens zijn sociale theorieën geëxcommuniceerd en tegenwoordig beroept de zeer katholieke François Mauriac, met instemming der clericale overheden, zich op Lamennais! Als je wilt kan ik je nog menig ander historisch voorbeeld citeeren, ook op theologisch of op beminnelijker gebied! Maar ik discuteer niet graag. Dat dient tot niets. Het eenige wat telt: de liefde. Het eenige wat blijft: de liefde. Het eenige waarin wij kunnen uitmunten, excelleeren: de liefde. Jij, die me zingend maakt, je t'aime. Et dis-moi que tu aimes ton Matthijs; dan komt de rest vanzelf.

Par une véritable chance j'ai pu me procurer encore deux cents feuilles de ce papier bleu. Ils n'en fabriquent plus, les barbares. Et j'y tenais par ce que ça a l'air de te réjouir. Je t'aime. Maar hoe bij je te komen?

Verblijfplaats: Amsterdam, Bijzondere Collecties UvA