MATTHIJS VERMEULEN

Matthijs Vermeulen

aan

Thea en Joanna Diepenbrock

Louveciennes, 8 maart 1944

Louveciennes (S et O)

2 Rue de l'Etang

8 maart 1943

Lieve Thea, Lieve Joanna,

De dood van Koosje zal voor jullie wel geweest zijn alsof een der laatste levende tegenwoordigheden van een dierbaar en onvervangbaar verleden je opeens en voor altijd ontbreekt. Zoo wijd je gedachten teruggaan in je jeugd, in je kindsheid, in het ouderlijk huis, was er die fijne, doorzichtige, heldere schaduw naast je, en die stille echo, die laatste duidelijke echo van je vader, van je moeder, van je zelf, van zooveel innige ervaringen, die nog een geluid gaf dat ze weer aanwezig maakte, of dat den afstand eenigszins ophief. Wat een gemis moet dat achterlaten, welk een leemte, want er is in dezen tijd niets smartelijkers dan te zien weggaan dat waaraan wij hechten daar wij zeker weten dat nimmer iets van gelijke beteekenis onder onze oogen kan wederkeeren. Koosje, op haar eenvoudige manier, sluit ook een tijdperk.

Het tijdperk der simpele zielen, der oprechte harten die hun geluk vinden in de toewijding. Zij deed mij altijd denken aan een schelp; als zij aan een oor had kunnen ruischen wat zou zij niet verteld hebben! Bij het ontstaan van menige compositie van je vader (wanneer hij alleen naar Laren ging met Koosje om voor hem te zorgen, terwijl jullie met je moeder in Amsterdam bleven) is zij de eenige getuige geweest. Meermalen in den winter. Wat moet er in haar geest zijn omgegaan als zij in de kalmte of in het duister van het verlaten land die klanken uit de piano hoorde golven. Misschien kon zij het niet zeggen. Ze deed me ook denken aan ik weet niet wat voor kostbaar porcelein. Zonder twijfel, zij moet prachtig geweest zijn op haar doodsbed, een beetje rozig, tenger, doorschijnend als het zuiverste porcelein, onnavolgbaar, met tinten die vervloeien als de tinten van een rozenblaadje. Ik heb haar ook altijd beschouwd als een waar wonder. Hoe paste zij in den toon van je huis, en hoe harmonieerde zij met den stijl van je vader! Zelfs tusschen Koosje en de klanken van den Erard bestonden geheime analogieën. Zich zoo te kunnen en te willen laten styliseeren in den zin der schoonheid, als een lichte, bijna geruischlooze reflex dier schoonheid, en met geen anderen wensch dan de trouw, de aanhankelijkheid waarmee zij haar zwijgend en bescheiden medeleeft, dat wijst op een der zeldzaamste naturen welke men zich verbeelden kan, op een begaafdheid welke nooit met genoeg teederheid gewaardeerd zal kunnen worden. Voor het hiernamaals heeft zij hare plaats verdiend in de koren van Sinte Caecilia. Koosje behoorde tot de menschen en de dingen die men geen tweemaal zal zien en die je met deze gedachte reeds roeren tijdens hun leven. Wanneer zij weggaan voor immer begrijpt men zo goed wat zij geweest zijn en waarom zij een zachten scheur maken in ons binnenste telkens wanneer men aan hen denkt.

Ook hier is een verandering gekomen die mij getroffen heeft. Deze week en vorige week, met een tusschenpoos van acht dagen, hebben Josquin en Donald ons verlaten. Josquin is naar le Morvan gegaan, maar tot dusverre hebben wij niet zijn adres noch nader nieuws. Donald heeft zich verbonden aan een particuliere onderneming van boschontginning in de buurt van Chaumont. Hij zal voorloopig houthakker zijn en kolenbrander. Voor hem, in zijn geval, was dat de beste oplossing. Ik mis beiden buitengewoon. Wij hebben niets dan goede herinneringen samen en vooral die der laatste vier jaren zijn zoo ingrijpend dat zij voor ons een legende vormen, voor mij een soort van tweede jeugd, waarover we kunnen praten op onzen ouden dag! Als ik ze terugzie of als ze mij terugzien, want als ik alle schietgaten zie welke men in de buurt onzer woning in de muren boort, lijkt niets mij ongewisser dan een blik in de toekomst. Van muziek die mij weder een reden van bestaan zou kunnen geven, nog geen spoor helaas.

Veel hartelijks van Anny en goeden moed van je toegenegen

Matthijs Vermeulen

Verblijfplaats: Amsterdam, Bijzondere Collecties UvA